Kenmerken
Epische fantasy, ook wel high fantasy genoemd, is het meest bekende en succesvolle sub genre van de fantastische fictie. Grootheden als Tolkien, Rowling, Lewis, Jordan, Goodkind en Feist hebben dit genre honderden miljoenen lezers bezorgd over de gehele wereld.
De belangrijkste kenmerken van epische fantasy zijn:
- Het verhaal vindt geheel of gedeeltelijk plaats in een wereld die niet de onze is. Deze fictieve wereld kan in sommige gevallen betreden worden vanuit onze echte wereld via een portaal of iets dergelijks. Veel boeken in dit genre zijn voorzien van een landkaartje van de fictieve wereld.
- Die wereld wordt in sommige gevallen niet alleen bevolkt door mensen, maar ook door mythische wezens als elfen, dwergen, trollen, draken, etc.
- In de meeste boeken is “magie” een cruciaal ingrediënt. Mensen en/of andere wezens zijn in staat (goddelijke) energie zodanig te manipuleren dat ze er magie mee kunnen bedrijven. Vaak is deze magie machtig en potentieel vernietigend.
- De verhaallijn draait in epische fantasy doorgaans om een strijd tussen goed en kwaad. Grote veldslagen tussen beide partijen zijn geen uitzondering, vandaar ook de term “episch”.
- De hoofdpersoon is meestal een jonge man of vrouw met een, soms nog niet ontdekte, magische gave. De opponent is vaak een exponent van “het kwade”, die veel verschillende verschijningsvormen kan hebben.
- Los van de held en zijn/haar opponent is er vaak sprake van een aantal figuren die de held bijstaan en begeleiden naar de eindstrijd tegen het kwade.
- Die lange weg naar de eindstrijd beslaat in het epische genre meestal meerdere boeken.
- Naast boeken zijn ook veel computerspellen en soms zelfs speelfilms of TV series gebaseerd op de werelden en verhaallijnen die gecreëerd zijn door auteurs van epische fantasy.
Ontwikkelingen
Met name in het afgelopen decennium ondernemen auteurs steeds vaker pogingen epische fantasy te schrijven die minder clichématig aandoet dan het gros van het werk dat in de jaren tachtig en negentig verscheen.
Dat neemt niet weg dat veel van wat boven omschreven is nog steeds terugkomt in het recente werk. Auteurs die krampachtig proberen alle wezenskenmerken van het genre te vermijden lopen immers het risico de lezer van zich te vervreemden. Het blijft de kunst om voldoende “clichés” te gebruiken om een stuk herkenbaarheid te creëren bij de lezer, maar daarnaast toch ook enige originaliteit in te brengen. Dat laatste is vooral herkenbaar in de volgende ontwikkelingen:
- De strijd tussen goed en kwaad wordt tegenwoordig vaak minder dik aangezet. Karakters worden minder zwart/wit en vertonen meer grijstinten, waardoor ze ook aan geloofwaardigheid winnen.
- Steeds meer auteurs gebruiken (onder meer) goden als bron van magie en daarmee geestelijken als “magiërs.” Dit is niet vreemd, gegeven het belang van godsdiensten in onze echte wereld en de bereidheid van veel gelovigen om het bovennatuurlijke toch al te accepteren.
- Verhalen worden vaker geschreven vanuit het gezichtspunt van een vrouwelijke hoofdpersoon. Dit komt mede door het groeiende aantal vrouwelijke auteurs en lezers van fantasy.
- Verhalen worden ook vaker geschreven vanuit het gezichtspunt van een mythisch wezen (dwerg, elf, trol, orc).
- Tenslotte worden ook steeds meer boeken in het genre specifiek voor tieners geschreven, de zogenaamde “Young Adult” doelgroep.
Naast dit soort ontwikkelingen zal de opkomst van de digitale media ongetwijfeld een grote invloed uitoefenen op het genre. Verbeelding zal in de toekomst steeds vaker in beeld gevangen worden.
Door de opkomst van het ebook zullen distributie barrières kleiner worden waardoor aan de absolute macht van de oorspronkelijk Engelstalige auteurs getornd zal worden. Nu al drukken continentaal Europese auteurs een groter stempel op het genre dan tien jaar geleden. Auteurs als Heitz en Hennen worden in talloze landen gepubliceerd. Ook in Nederland worden momenteel méér oorspronkelijk Nederlandstalige auteurs groot uitgegeven dan ooit tevoren.
Kortom, epische fantasy is een boeiend en tijdloos genre, waarin een steeds gevarieerder aanbod zowel mannelijke als vrouwelijke lezers in iedere leeftijdscategorie aanspreekt. De thematiek van deze boeken zal nooit gaan vervelen. Een goed fantasy verhaal biedt namelijk de ultieme escape uit de dagelijkse sleur.
Dit artikel is onderdeel van een serie stukken over (sub) genres in de fantastische fictie. Zie ook www.harlandawards.eu